بسیاری تصور میکنند تعصب و حمیّت بهمعنی غیرت است و با تقسیم آن به دو نوع خوب و بد، تعصب به باورهای درست و حمیّت در دفاع از مقدسات و بزرگان خود را پسندیده می‌دانند.
? تعصب هم‌ریشه عصبیت و بهمعنی طرفداری بدون دلیل منطقی و حمیّت بهمعنی دفاع داغ ناشی از عصبانیت و نخوت است. همه کسانی که به‌سبب تعلق قومی، خانوادگی، منطقه‌ای و مانند آن از اندیشه یا فردی طرفداری و برای آن جوش و خروش میکنند، کار خود را درست و مصداقی از غیرت به‌شمار می‌آورند.
✳️ محتوای اصلی خطبه قاصعه در نهج‌البلاغه، مبارزه با تعصب و حمیت است. امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در این خطبه ابلیس را امام متعصبان معرفی میکنند و ریشه عصیان او را حمیت می‌دانند.
♦️ آن حضرت در ادامه این خطبه یک استثنا برای مذموم بودن تعصب بیان میکنند و می‌فرمایند اگر ناچارید نسبت به چیزی تعصب بورزید، پس نسبت به اخلاق نیکو و خصلت‌های زیبا تعصب داشته باشید. چرا که اخلاق انسانی تنها موضوعی است که گرایش به آن نیازی به دلیل و منطق ندارد و طرفداری از آن، آتش اختلافات و خودخواهی‌ها را در میان مردم شعله‌ور نمی‌کند.
✅ غیرت بهمعنی برآشفتگی و بی‌تفاوت نبودن نسبت به پایمال شدن حقی است که با منطق و دلیل شناخته شده و راه تشخیص آن از تعصب و حمیت، دقت در شیوه برخورد با انتقاد و اندیشه‌های متفاوت و روش مواجهه با دلایل منطقی است.