ترم گذشته در یکی از پرسش‌های آزمون درس «سیره پیشوایان دینی» از دانشجویان پرسیده بودم:
عفو و گذشت امیر مؤمنان (علیه‌السلام) کدام گزینه را در بر نگرفت؟
الف) فتنه‌گران. ب) دشمنان توطئه‌گر. ج) قاتل ایشان. د) هیچ‌کدام.
به نظر شما پاسخ صحیح کدام گزینه است؟
بخش مربوط به پاسخ پرسش را از جزوه این درس نقل می‌کنم تا ببینید آیا مطالعه آن تغییری در نظرتان ایجاد می‌کند؟
.
.
منش امام علی علیه‌السلام چه در برخوردهای شخصی و چه در جایگاه فرمانروایی، سرشار از گذشت و بزرگواری بود؛ تا جایی که حتی فتنه‌گران و پیمان‌شکنانی را که در جامعه آشوب و خون‌ریزی به‌پا کرده بودند نیز در بر گرفت. در جریان جنگ جمل، با آنکه جنایات ناکثان، موجب ریخته شدن خون هزاران تن شده بود، وقتی آنها در جنگ با آن حضرت شکست خوردند، مشمول گذشت ایشان قرار گرفتند. عبدالله تمیمی می‌گوید: به‌خدا سوگند، اصحاب على را دیدم که در جنگ جمل به شتر رسیده بودند و کسى فریاد زد: شتر را پِى کنید، و آنها شتر را پِى کردند و آن بر زمین افتاد. بلافاصله على ندا در داد: «هر که سلاح بر زمین افکند، در امان خواهد بود و هر که به خانهٔ خود برود، در امان خواهد بود.» به خدا سوگند! با گذشت‌تر از على ندیده‌ام.
دایره این مدارا و تحمل به‌حدی گسترده بود که دشمنان توطئه‌کننده علیه حکومت او نیز داخل آن قرار می‌گرفتند. لذا وقتی ابن‌عباس به امام پیشنهاد کرد طلحه و زبیر را که در صددند به مکه بروند و از آنجا زمینه شورش و عصیان را فراهم آوردند، زندانی کند و جلوی فتنه آنها را بگیرد، آن حضرت به این پیشنهاد تن نداد. چرا که آن را ظلم می‌شمرد و مجازات قبل از جرم را ناعادلانه می‌دانست.
بزرگواری و گذشت امیر مؤمنان علیه‌السلام حتی قاتل او را نیز در بر گرفت. چرا که وقتی ابن‌ملجم مرادی دستگیر شد، ایشان درباره خوراک و بستر او سفارش می‌کردند و مانع هر گونه بدرفتاری با او شدند.