بخشی از پاسخ به نامه یکی از خوانندگان عزیز که برای حل مشکل لذت نبردن از نماز و احساس تکراری بودن آن نسخه خواسته بودند:
نکتهای که پرسیدهاید بسیار مهم و حساس است و درمان دردی است که امثال من گرفتار آنیم. لذا هر آنچه عرض کنم جز بر شرمندگی و مسئولیت خودم نمیافزاید. با این حال برخی نکاتی را که با استفاده از بیانات بزرگان به ذهنم میرسد خدمتتان عرض میکنم.
مهمترین شرط برای لذت بردن از یک موضوع، داشتن علاقه و احساس نیاز به آن است. ما وقتی غذایی را میخوریم یا با کسی همصحبت میشویم در صورتی از کار خود لذت میبریم و آن را تکراری و خستهکننده نمیدانیم که به آن غذا یا آن فرد علاقه داشته باشیم. بنا بر این اگر از نمازمان لذت نمیبریم باید دلیل آن را در کم بودن علاقه خود نسبت به مخاطب نماز یعنی خداوند متعال جستجو کنیم.
اما چرا این علاقه کم میشود؟
همه ما خداباوران در اینکه خدا خوبترین و دوستداشتنیترین حقیقت هستی است تردیدی نداریم. با این حال، علاقهای را که باید در دل نسبت به او احساس کنیم در خود نمییابیم. پس بیتردید، مشکل در دستگاه ادراک و علاقه ماست. دقیقاً مثل کسی که به دلیل بیماری جسمانی از بهترین و لذیذترین غذاها بدش میآید و با آنکه میداند آن غذا بسیار خوب و مطبوع است ولی از خوردنش لذت نمیبرد. اگر نه کسی که سالم باشد، به دلیل علاقه و احساس نیازی که به غذا دارد، از این همه غذا خوردنهای تکراری خسته نمیشود.
اگر در پی حل مشکل و احساس لذت بیشتر از نماز هستیم باید بیماریهای دل خود را درمان کنیم. قرآن کریم همان نسخهای است که خداوند برای درمان بیماری دل پیچیده و راههای سلامتی روان را به بهترین وجه به ما آموخته است. پس هر قدر انس بیشتری با قرآن و معارفش داشته باشیم و در معانیاش تدبر و به دستوراتش عمل کنیم، دستاورد بیشتری در این زمینه خواهیم داشت.
آنچه از قرآن در این باره بهدست میآوریم این است که خودخواهی و دنیاطلبی عامل اصلی بیماری دل و مقابله با هوای نفس و تسلیم شدن در برابر آنچه که عقل و وجدان ما درستی آن را تشخیص میدهد، راه درمان این بیماری است.
ما باید خواستههای نفسانی و دلبخواههای خود را بر آنچه میدانیم عقلانی و درست است عرضه کنیم و بر آنها کنترل کامل داشته باشیم. هر چه در این مسیر تلاش کنیم، به همان اندازه سلامتی دل را بهدست میآوریم و از زیباییهای حقیقی هستی بیشتر لذت میبریم. اما اگر در این زمینه سستی و کوتاهی داشته باشیم و دل را با هوی و هوس آلوده سازیم، این کانون لذتهای معنوی را بیمار و معیوب و از محبت خداوند محروم میکنیم.
بر این اساس، راه لذت بردن از نماز، کنترل بیشتر چشم و گوش و زبان در خارج از نماز است.