طی چند یادداشت گذشته بحثی در مورد امامت مطرح شد و تلاش کردیم علاوه بر بیان معنای صحیح این مقام رفیع، با استفاده از آیات قرآن مفهوم عمیق‌تری را برای امامت جستجو نماییم. از آنجا که در آیۀ ۷۳ سورۀ انبیاء امام به عنوان کسی که هدایت به امر می‌کند توصیف شده است، معنای امر را مورد توجه و بررسی قرار دادیم و توضیحاتی در مورد عالم امر بیان کردیم. اما یکی از خوانندگان محترم با دقت نظر و نکته‌سنجی ارزشمند خود سؤالی را در ذیل آن یادداشت مطرح کرد و خواستار ذکر دلیل و توجیه روشن‌تری برای تفسیر این آیه به عالم امر شد. از آنجا که عمدۀ مطالب آن یادداشت صرفا از تفسیر المیزان اقتباس شده بود، این سؤال به‌جا مرا به جستجوی گسترده‌تری در منابع حدیثی و تفسیری وادار ساخت.
در این مدت با استفاده از نرم‌افزارهای تحقیقاتی تقریبا همۀ منابع حدیثی شیعه و اهل‌سنت و دهها تفسیر قرآن را جستجو و مطالب مطرح شده در خصوص واژۀ امر در قرآن را بررسی کردم. با این بررسی نکات متعددی روشن شد که در اینجا به برخی از آنها اشاره می‌کنم:
۱٫ موضوع امر در قرآن موضوعی عمیق، پر دامنه و پیچیده است که ابعاد زیادی از آن هنوز مورد توجه و تحقیق قرار نگرفته و ضرورت و مجال فراوانی برای پژوهش دارد. با مروری اجمالی بر آیات مربوط به امر و دیدگاه‌های مطرح شده در این خصوص احساس میشود با تامل در این واژه می‌توان به دریایی از معارف دست یافت.
۲٫ جز یکی دو حدیث که با سیاق و هدفی غیر از بیان معنای امر وارد شده است، مطلب دیگری در این خصوص در منابع روایی یافت نشد.
۳٫ در میان دانشمندان و مفسران در مورد مفهوم واژۀ امر در آیۀ «الا له الخلق و الامر» و به تبع آن در سایر آیات مرتبط اختلاف نظر نسبتا زیادی وجود دارد. مواردی چون فرمان، نظام حاکم بر هستی، سرای آخرت، عالم ارواح، عالم مفارقات، آسمانها، شریعت و مانند آن از جملۀ معانی مطرح شده برای واژۀ امر در تفاسیر و منابع اسلامی است.
۴٫ گروهی از دانشمندان مانند ملا هادی سبزواری و ابن عربی که دارای مشرب فلسفی و دقتهای عقلی بوده‌اند در آثار خود با استفاده از آیات یاد شده موضوع عالم امر را به عنوان عالمی در مقابل عالم خلق مطرح کرده‌اند. این بحث با نگاهی دقیق در تفسیر مرحوم سید مصطفی خمینی مورد اشاره قرار گرفته و با بیان عمیق و قرآنی مرحوم علامۀ طباطبایی در تفسیر المیزان به اوج خود رسیده است.
۵٫ با اندکی تامل در آیات در بر دارندۀ واژۀ امر در قرآن کریم، عمق و دقت بیان مرحوم علامۀ طباطبایی روشن میشود. برای فهم این بیان کافی است این آیات را در کنار هم قرار دهیم و آنها را با هم مقایسه کنیم. در صورت لزوم این مقایسه را در یادداشتی جداگانه انجام خواهیم داد.
۶٫ شاید دلیل این که در احادیث اهل بیت (علیهم السلام) اشاره‌ای به این موضوع نشده، عمیق و پیچیده بودن و عدم تناسب سطح آن برای اهل آن دوره باشد. بر اساس برخی از احادیث، بخشی از آیات قرآن را افرادی متعمق در آخرالزمان درک می‌کنند.
امیدوارم در فرصتی مناسب امکان تحقیقی گسترده و جامع در این زمینه فراهم شود.
استاد گرامی جناب آقای حسینی، بسیار از شما متشکرم که اینقدر زیبا به مسئله امامت می پردازید، امیدوارم این حرکت شما مقدمه ای برای سایر فعالیت ها در این حوزه باشد، چونکه ما هر چه داریم از امامت داریم. بسیار متشکرم از زحمات شما و ما رو هم از دعای خیر خودتون فراموش نکنید.
سلام خدمت استاد گرامی . تلاشتون قابل تقدیره . موفق باشین
سلام استاد خیلی ممنون از اینکه اینقدر به نظرات ما تو جه میکنید دست شما درد نکنه ، که با این مشغله کاری فراوان این موضوع رو دنبال نمودید امیدوارم همیشه پیروز و موفق باشید منتظر ادامه مطالب هم هستیم .
موید باشید استاد گرامی مساله امامت مساله مهمی است که جای کار بسیار دارد دستتان درد نکند.
با سلام
عالم امر طبق فرمایش قرآن کلمه ایجاد (کن فیکون)است انّما امره اذا اراد شیئأ ان یقول له کن فیکون . و از این آیه نام مقدس امام زمان که صاحب الامر است معنا میشود. التماس دعا . یا علی
به منم سر بزن
اگه نظرم بدی نور الا نور میشه
ممنون
یا علی
منتظرم!!!
۶٫ شاید دلیل این که در احادیث اهل بیت (علیهم السلام) اشاره‌ای به این موضوع نشده، عمیق و پیچیده بودن و عدم تناسب سطح آن برای اهل آن دوره باشد. بر اساس برخی از احادیث، بخشی از آیات قرآن را افرادی متعمق در آخرالزمان درک می‌کنند.
امیدوارم در فرصتی مناسب امکان تحقیقی گسترده و جامع در این زمینه فراهم شود.
با عرض سلام خدمت جنابعالی
همانطور که خود حضرتعالی این قسمت را با لغت احتمال گونه ی شاید شروع کرده اید و ازین لغت این گونه بر می آید که نظر قطعی پیرامون مطالب این بند ندارید ولی لازم دیدم نکته ای را که به ذهن این حقیر در این مورد رسید خدمتتان عرض نمایم: تاریخ همیشه مردانی را به خود دیده است که جلوتر از دوره و زمان خویش بوده اند چه از نظر علوم و فنون و چه از نظر معارف قصد مثال ندارم ولی اکثر اوقات در این مورد یادی از شیخ بهائی می شود. پس با عدالتی که از معصومین دیده ایم و همچنین محدود نبودن احادیث به زمان انتشار.نمی توانیم پیچده بودن هر مطلبی را علت نبودن حدیث در اون زمینه بدانیم.
از شما به خاطر تلاشهایتان ممنونم.
ارادتمند شما مهرگان ایرانی